Opis
Tiroksin (T4) najvažniji je proizvod štitne žlijezde. Integralni je dio osovine hipotalamus-hipofiza-štitnjača. Anabolički djeluje na metabolizam. Sinteza i izlučivanje T4 događa se postepeno - jodiranje, sparivanje, pohrane te izlučivanje. U reakciji sparivanja dvije molekule 3,5-dijodtirozina spaja se i stvara hormon T4 (tirkosin, 3,3',5,5'-tetrajodtironin), koji je već u to vrijeme kovalentno vezan na tiroglobulin te pohranjen unutar tiroidnih folikula. Otpuštanje hormona štitnjače u krvotok javlja se po potrebi i pod utjecajem TSH. Određivanje T4 vrlo je važno u procjeni funkcije štitnjače. Ukoliko u anamnezi ili u kliničkim nalazima postoji povišena razina TSH u serumu koja upućuje na poremećaj u radu štitnjače, trebali bi se određivati hormoni štitnjače kako bi se utvrdilo povišenje ili sniženje tih hormona. Glavni dio ukupnog T4 (>99%) u serumu vezano je za transportni protein. Vezanje na transportne proteine omogućuje brzu eliminaciju T4; njegovo vrijeme polu-života je 8 dana. Određivanje T4 vrši se u sljedećim indikacijama:
- Dijagnoza hipertiroidizma
- Dijagnoza primarnog i sekundarnog hipotiroidizma
- Praćenje supresijske terapije TSH
Referentne vrijednosti
Muškarci i žene: 66 – 181 nmol/L
Povišeno
Koncentracija T4, a obično i T3, povišena je u primarnoj hipertireozi zbog pojačane funkcije štitnjače. Povišeni su i slobodni u vezani T4. Kako su povišene vrijednosti T4, tako se luči manje TSH. Povišenje se može naći i u, meningokoknom meningitisu, virusnom hepatitisu, malariji, toksičnoj guši, hipertiroidizmu, subakutnom tiroiditisu, Hashimotovoj bolesti, porfiriji, akutnim psihijatrijskim stanjima, u ovisnosti o drogama (opijati i njihovi derivati), posttraumatskom stresu, depresiji, miasteniji gravis, alkoholnoj cirozi, pre-eklampsiji te nasljednoj skoliozi.
Sniženo
Smanjena koncentracija vezanog i slobodnog T4 nalazi se u primarnoj hipotireozi jer ih štitnjača manje stvara. TSH je u isto vrijeme povišen i to je najosjetljiviji pokazatelj primarne hipotireoze. Smanjenje koncentracije T4 može se naći i u tripanosomiji, infekcijama, karcinomu dojke, hipotirpidizmu, subakutnom tiroiditisu, Hashimotovoj bolesti, dijabetičkoj acidozi, akromegaliji, proteinskoj malnutriciji, anorexiji nervosa, akutnoj respiratornoj infekciji, cirozi jetre, celijakiji, enteropatiji s gubitkom proteina, malapsorpciji, nefrotičkom sindromu, kroničnoj bubrežnom oštećenju, abortusu, pre-eklampsiji, hirsuitizmu te u reumatoidnom artritisu.
