Piše: prof.dr. Amra Macic-Džanković
U nauci je poznat kao Remheldov sindrom, a predstavlja kompleks gastro-kardijalnih simptoma koji se javljaju u gornjem trbuhu i grudima, a tegobe mogu biti isprepletene, nedajući jasno sliku o čemu se zapravo radi.
Obično tegobe u gastro-intestinalnom traktu uzrokuju početak kardijalnih simptoma, a rjeđe je srce uzrokom tegoba u gornjem stomaku, mada je i to moguće. Ovakvo preklapanje simptomatologije dovodi do produženog perioda lutajuće dijagnoze.
Za sindrom je karakteristično da bolest gornjeg digestivnog trakta uzrokuje refleksno tegobe od strane srca i krvnih sudova.
Patološki putevi refleksnih srčanih tegoba su dijelom hormonalni, dijelom neurološki, imunološki i mehanički.
Povećan pritisak u vrhu želuca, jednjaku ili napuhanost crijeva dovode do podizanja dijafragme koje uzrokuje potiskivanje srca, što dovodi do smanjenog punjenja i kontraktilnosti srca. Ove mehaničke promjene mogu komprimirati i nervus vagus, te na taj način dovesti do usporenog srčanog rada. Kako srce usporava, refleksno se okida mehanizam simpatikusa koji povećava srčani pritisak i srčani puls.
Treba napomenuti da su simpatički refleksi za srce i želudac smješteni u obližnjim centrima -uz donji dio vratne kičme, pa smetnje u gornjem trbuhu dovode do refleksije prema grudima i srcu.
Refleksno počinje stiskanje srčanih arterija, a subjektivno bolesnik osjeća lijevostranu grudnu bol koja se širi u lijevo rame, uz otežano disanje, znojenje, angini pektoris slične tegobe sa ekstrasistolama, padom krvnog tlaka i tahikardijom/povišenim srčanim pulsom/ ili bradikardijom (usporenim srčanim pulsom ispod 60).
Tipično je da nema abnormalnosti u električkom zapisu srčanog rada - EKG-u, ali je isto tako sigurno da ove tegobe mogu biti okidač za srčane tegobe kod osoba sa srčanim strukturnim abnormalnostima kao što su izražena difuzna ateroskleroza koronarki, mišićni mostovi preko koronarnih arterija i sl. Ako srčana frekvenca pada ispod 50/min i posebno ako to potraje, kateholamini se oslobađaju i preko alfa i beta receptora povećavaju frekvencu i kontraktilnost srca. Ako potraje ovakva reakcija, može rezultirati osjećajem slabosti i grudne boli.
Simptomi su periodični i obično se pojavljuju nakon jela. To su usporen srčani rad, otežano disanje, grudna bol, slabost, nelagoda, bol u mišićima i ramenu, te iradijacija boli u leđa, posebno između lopatica, ali i vrtoglavice ili zujanje u ušima, problemi u toku sna posebno kada je zadnji obrok bio neposredno pred spavanje ili se leži na lijevoj strani, kao i osjećaj preskakanja srca i hladni valunzi.
Najčešći razlozi su podignuta dijafragma i prisustvo viška gasa u vrhu želuca ili u poprečnom debelom crijevu, a patološki problem je:
- intolerancija laktoze/ mlijeko i mliječni proizvodi/
- abnormalna funkcija žučne kese
Kamenci u žučnoj kesi
- disfunkcija Odijevog sfinktera - takozvana gastroezofagealna refluksna bolest
- hijatalna hernija
- prisustvo mišićnog mosta preko koronarnih arterija
- bolesti crijeva - rijetko opstrukcije crijeva i
- akutna upala gušterače.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja nakon detaljne anamneze i priče sa pacijentom, jer srčane tegobe mogu biti dominantne i izgledati vrlo ozbiljne.
Nakon EKG-a, potrebno je uraditi i Holter monitoring srčanog ritma, tilt test, CT srca, kateterizaciju, UZ srca i krvne analize da bi kardiolog isključio bolest srca. Nekada je potrebna i pomoć psihijatra.
Dijagnoza ovog sindroma se obično može postaviti kada isključimo bolest srca, a gastroenterolog obavi gastroskopiju, kolonoskopiju i UZ abdomena da locira ili isključi bolesti u abdomenu. Vrlo je bitno znati prepoznati preklapanje tegoba u trbuhu i srčanih tegoba, te ih pravilno interpretirati.
U isto vrijeme, u početku je teško otkriti abnormalnosti, a tegobe su već prisutne, pa preglede treba ponavljati i naručiti pacijenta na ubrzane kontrolne preglede.
Terapija
Simptomatski tretman gastrokardijalnog sindroma je obično prvi koncept liječenja, pa se simptomatski daju antiholinergici, magnezij, sol, antacidi, tzv. inhibitori protonske pumpe da smanje lučenje solne kiseline, lijekovi protiv nadutosti, ali i antiaritmici, u prvom redu - beta blokatori.
Potrebno je naglasiti da liječenje tegoba u trbuhu često rješava i tegobe vezane za srce, pa može pomoći trojna terapija uz dužu upotrebu antacida ili inhibitora protonske pumpe, te digestivni propulzivi, a u slučaju disfunkcije ili kamenca u žučnoj kesici, optimalan tretman je operacija žučne kese. U slučaju da se otkrije maldigestija ili intolerancija na izvjesne supstance, izbor je i duža upotreba enzimskih supstituenata uz obroke ili izbjegavanje pojedinih sastojaka u ishrani.
