Kod trećine djece tokom djetinjstva može se čuti šum na srcu, a čak više od polovine novorođenčadi u prvim danima života ima tihi sistolički šum koji se kasnije izgubi. Šum na srcu ne znači automatski srčanu manu i bolesno srce.

Piše: Dr. Evelina Čehajić

Standarna dva srčana tona nastaju zatvaranjem zalistaka između pretkomora i komora, te na ušćima aorte i pulmonalne arterije. Nekad se mogu čuti popratni šumovi koji se razlikuju po intenzitetu, dužini trajanja, karakteru zvuka, fazama srčane akcije i lokalizaciji na grudnom košu.
 

Šumovi nastaju prolaskom krvi kroz sužene otvore, povratkom krvi u suprotnom pravcu zbog nedovoljnog zatvaranja zalistaka , prolaskom krvi kroz šupljine na srčanim pregradama, postojanja vezivnih niti u šupljini srca i drugih anatomskih odnosa koji dovode do turbulencije ili ubrzanja toka struje krvi.

Auskultacija srca je vještina koju doktor stiče tokom svoje edukacije i svakodnevnim slušanjem fenomena koji nastaju prolaskom krvi kroz srce i velike krvne sudove. Ovo je subjektivna metoda koju kod pregleda djeteta često otežava nemir, plač i nemogućnost saradnje u smislu kontrolisanog prestanka disanja. Osim toga, šumovi ne moraju biti konstantno prisutni, što kod roditelja unosi zabunu i sumnju u sposobnosti doktora. Svaki šum bi trebao biti evidentiran, roditelji upoznati sa njim i objašnjen karakter tog fenomena.

Šum na srcu koji se tokom nekoliko mjeseci ne gubi, bez obzira na dobro stanje djeteta bi trebao biti objektiviziran ultrazvučno. Ultrazvuk srca je metoda kojom se mogu prikazati eventualne nepravilnosti u anatomskoj građi, pratiti tok krvi kroz srce i velike krvne žile, izmjeriti protoci i pritisci krvi na različitim mjestima. Ovo je najbolja metoda za dijagnostiku i praćenje stanja.

Šumovi u novorođenačkoj dobi

U fetalnom periodu cirkulacija zaobilazi pluća, jer se dijete snadbijeva kisikom preko placente. Zbog toga postoji otvor između dvije pretkomore – foramen ovale kojim se skraćuje put krvi, a također i komunikacija između aorte i pulmonalne arterije – duktus arteriozus. S prvim udahom započinje funkcija pluća i mijenja se tok krvi. Tokom nekoliko sati uspostavlja se normalna cirkulacija i počinje zatvaranje fetalnih otvora. U ovom periodu mogu se čuti šumovi koji kasnije nestaju. Kod neke djece ovaj proces umjesto nekoliko dana može trajati duže, mjesecima. Prijevremeni porod, poremećaj snadbijevanja kisikom krajem trudnoće i tokom poroda, acidoza odgađaju normalni tok događaja.

Osim ovih fizioloških promjena u novorođenačkoj dobi mogu se čuti i šumovi zbog različitih srčanih anomalija. Organogeneza, odnosno razvoj organa odvija se u prvom trimestru trudnoće. Virusne infekcije, na primjer, rubeola, fizički ili hemijski faktori koji djeluju na plod u ovom periodu mogu izazvati srčane anomalije od kojih se većina manifestira šumom. Lijekovi koje majka uzima tokom trudnoće, na primjer, amfetamini, antikonvulzivi, progesteron i steroidi, zatim alkohol, povećavaju učestalost srčanih anomalija. Nekontrolisani dijabetes majke je također faktor rizika. U ocjeni ozbiljnosti šuma na srcu osim karaktera samog šuma vrlo važan faktor je opšte stanje djeteta, disanje, pojava cijanoze - modrila , mogućnost dojenja, napredovanje na težini.

Šumovi u dojenačkoj dobi

Ukoliko nije došlo do zatvaranja foramen ovale i duktus arteriozusa nakon novorođenačke dobi to smatramo srčanom anomalijom sa tendencijom spontanog izlječenja. Svi šumovi u ovom periodu trebaju biti evaluirani kod kardiologa ultrazvučnim pregledom. Većina djece treba samo praćenje tokom nekoliko mjeseci ili godina, jer se defekti septuma spontano zatvaraju u 40% slučajeva do 4. godine ili se smanjuju tako da su hemodinamski neznačajni. Ipak poznavanje stanja je bitno radi eventualne potrebe antibiotske prevencije npr. kod operativnih zahvata, a također i prognoze za kasnije. Određeni broj djece se uključuje u program hirurškog tretmana.

Šumovi u predškolskom i ranom školskom uzrastu

U ovom uzrastu se najčesće otkrivaju bezazleni (fiziološki, akcidentalni) šumovi koji vremenom nestaju. Oni imaju svoj zvučni karakter i tačku na grudnom košu gdje se najbolje čuju. Obično se mijenjaju sa položajem tijela i glave, pojačavaju se pri febrilnim stanjima i respiratornim infekcijama, te pri anemiji. Ukoliko se ovakav šum evidentira više puta trebalo bi uraditi ultrazvuk srca, radi objektivizacije stanja, jer neke od srčanih anomalija mogu se klinički manifestirati tek u odrasloj dobi ili u trudnoći.

Srčane anomalije kao uzrok šuma

Učestalost srčanih anomalija je oko 1%, odnosno 8-12 djece na 1000 živorođene. Ukoliko majka ima srčanu anomaliju to povećava učestalost na 10%, a pojava anomalije kod brata ili sestre povećava rizik na 3%. Na srčanu anomaliju trebamo posumnjati ukoliko dijete sa ili bez šuma ima sljedeće simptome:

  • Slabo napredovanje na težini i zaostatak u razvoju
  • Cijanozu (modrilo) stalno ili u atacima uz zauzimanje čučećeg položaja
  • Tahikardiju (ubrzan rad srca), tahipneu (ubrzano disanje) uz otoke npr očnih kapaka
  • Slabu toleranciju napora, brzo zamaranje u odnosu na vršnjake
  • Bol u grudima pri fizičkoj aktivnosti
  • Česte upale pluća
  • Neurološke simptome gubitak svijesti, glavobolje, druge neurološke ispade

O dr. Evelini Čehajić i pedijatrijskoj ordinaciji "Suncokret" čitajte više na linku: https://pedijatrija-suncokret.ba/

oznake:   Dr. Evelina Čehajić, specijalista pedijatarpedijatrijadijetebebesrceŠum na srcu djeteta

Slični članci

23. Feb. 2016.Ko su kliconoše i šta je kliconoštvo?
24. Mar. 2016.Čudesna moć majčinog mlijeka
14. Nov. 2016.Nutricionistica dr.sc. Marizela Šabanović: Prehrana kod dijabetesa