Ankilozirajući spondilitis

AUTOR ČLANKA

Prim.dr. Hariz Zubčević

Fizijatar, spec. fizikalne medicine i rehabilitacije, subspec. reumatologijaOrdinacija Zubčević Biografija

Ankilozirajući spondilitis ( Morbus Bechterew) spada u grupu spondiloartropatija, hroničnih zapaljenjskih reumatskih oboljenja. Karekterišu ga sinovitis (upala zglobne ovojnice) sakroilijalnih zglobova, međupršljenskih, rebarnopršljenskih i kostotrasvezalnih, zatim zapaljenske promjene na ligamentima i tetivama, promjene na oku, aorti i plućima.

U toku bolesti zapaljenske promjene lokomotornog sistema spontano se završavaju osifikacijom tj.ankilozom ( ukočenje zgloba) i osifikacijom tetiva i ligamenata. Pet do sedam

puta se oboljenje češće javlja kod muškaraca nego kod žena.

Uzrok bolesti je multifaktorijalan, prepliću se genetski faktori ( HLA-B 27 antigen), vanjski faktori (infekcija) i nedovoljno definisani unutarnji faktori.

Ankilozirajući spondilitis najčešće počinje kod mlađih osoba između 18. i 30. godine, rijetko može početi i poslije 40. godine života. Početak bolesti je najčešće postepen sa pojavom bola u krsnom predjelu, koji se javlja ili pogoršava poslije duže imobilizacije ( duže ležanje, sjedenje), a smanjuje se ili nestaje nakon mobilizacije ( kretanje, vježbanje, rad ). Bol je obično obostrana i naizmjenično se širi prema kukovima ili duž stražnje strane nadkoljenice do koljena. Zapaljenski proces poslije više mjeseci ili godina zahvata lumbalni dio kičme, širi se na grudni dio i praćen je bolom pri dubokom udisaju i pacijent ima osjećaj stezanja u grudima. U posljednjoj fazi zahvaćen je i vratni dio kičme te se javlja bol u vratu sa ograničenim pokretima.

Pored promjena na kičmi i grudnom košu, oboljenje može da zahvati kukove, koljena, vilični zglob,te se promjene mogu javiti i na ligamentima i tetivama ( Ahilova tetiva,plantarna fascija).

Tok bolesti je postepen, progresivan, sa spontanim poboljšanjima i pogoršanjima, do potpune ukočenosti kičenog stuba i kukova. Od početnih promjena na sakroiljakalnim zglobovima, napredovanje bolesti je individualno , tako da do završne faze, ukočenja kičmenog stuba (na RTG –u radiološka slika „bambusa“) , može proći 3-5 ili 20 i više godina.

U dijagnostici pored dobro uzete anamneze, kliničkog pregeda, potrebno je uraditi radiološke te laboratorijske pretrage.

Liječenje ankilozirajućeg spondilitisa je simptomatsko i treba ga započeti što ranije, prije nego što nastanu funkcionalne ireverzibilne promjene. Svrha liječenja je ublažiti tegobe bolesnika ( bol i ukočenost), smanjiti upalu, te spriječiti razvoj deformacije kičmenog stuba ili ukočenja zglobova u nepovoljnom položaju.

Programu liječenja je individualan, sastoji se od medikamentoznog, fizikalnog, hirurškog liječenja i edukacije bolesnika. Fizioterapijski program se započinje nakon dijagnoze bolesti.

Vježbe čine osnovu ovog programa sa ciljem da se očuva funkcija i spriječe deformacije kičmenog stuba i posebno kukova i koljena.Vježbe se sprovode svakodnevno, trajno, zavisno od stepena aktivnosti bolesti i opšteg stanja bolesnika.

Edukacija bolesnika se sprovodi od početka bolesti. Savjetuje se pravilno držanje tijela, dnevni odmor, ravan ležaj, povremeno ležanje potrbuške ( sprečava se nastanak grudne kifoze, fleksionih kontraktura kukova), izbjegavanje dugog stajanja i dužeg rada u povijenom položaju.

Liječenja manifestacija koje se ispoljavaju na očima, kardiovaskularnom sistemu i plućima je u nadležnosti oftalmologa, kardiologa i pulmologa.